Toerisme - Scheepvaartwerk Rupelmonde en Baasrode op een lijn
RUPELMONDE/ BAASRODE. In april werd in Baasrode de nieuwbouw van de Scheepswerven Baasrode officieel in gebruik genomen met een tentoonstelling over de binnenvaart. Met die opening wordt meteen een link gelegd naar Rupelmonde waar aan de vroegere CNR-scheepswerf thans ook aan oude schepen wordt gewerkt. De scheepshelling is er weer in gebruik. Baasrode kan de komende maanden wel eens een toeristische uitstap worden, met de fiets langs de Scheldedijken.
Eind 1990 kocht het provinciebestuur Oost-Vlaanderen de voormalige scheepswerf Van Praet-Dansaert en Van Damme. In 1986 had die laatste scheepswerf in Baasrode, na een lange periode van uitdovende activiteiten, de deuren gesloten. De Koninklijke Commissie voor Monumenten en landschappen erkende de industrieel-archeologische waarde van deze voormalige scheepswerf en adviseerde de minister de hele site wettelijk te beschermen. De minister ging hierop in en beschermde in 1993 de Scheepswerven Baasrode als dorpsgezicht met 5 monumenten: de meesterwoning Van Damme, de houten loods Van Damme, het droogdok Van Damme, de bakstenen werkhuizen Van Praet en het droogdok Van Praet.
Na een lange periode van juridische procedures om die bescherming ongedaan te maken, bevestigde de Raad van State in 2001 de beslissing van de minister. Om de onzekerheid over de bestemming op te heffen, gaf het provinciebestuur eind 2001 opdracht aan 4 architectenbureaus om ideeën te formuleren over de mogelijke toekomst voor deze voormalige scheepswerf. Eén van die bureaus, bureau noA, kreeg medio 2003 de opdracht om de eerste restauratie- en renovatiewerken uit te tekenen.
De houten loods Van Damme werd gerestaureerd en ook aan de gevels van de werkhuizen Van Praet werd gewerkt. De bouwvallige woning naast het bestaande museum in de meesterwoning Van Damme werd gesloopt en vervangen door een nieuwbouw met hetzelfde volume, als uitbreiding van het museum.
Hetzelfde architectenbureau kreeg de opdracht om een masterplan voor de hele site op te stellen, wat in 2005 voltooid was. Om dat masterplan concreet uit te werken, kreeg Ontwerpbureau Bailleul in 2006 de opdracht om een gedetailleerd concept uit te werken om de Scheepswerven Baasrode te ontwikkelen tot een erfgoedcentrum voor het varend erfgoed. Bailleul werkte een concept uit volgens verschillende modules. Het werd in augustus 2006 door de deputatie voorgesteld aan de bewoners van Baasrode. Eén van de modules betreft het museaal gebruik van de nieuwbouw.
De deputatie van de provincie Oost-Vlaanderen opende de nieuwbouw met een tentoonstelling over de binnenvaart. Dat onderwerp sluit immers volledig aan bij de vroegere activiteiten op de werven van Van Damme en Van Praet. Ook de museumcollectie van de vzw Scheepvaartmuseum Baasrode is zo goed als volledig rond dat thema opgebouwd.
De tentoonstelling in de nieuwbouw is verspreid over twee verdiepingen. In grote vitrinekasten worden facetten van de binnenvaart getoond (om de geschiedenis in extenso uit te werken, is er niet voldoende plaats): prachtige schaalmodellen van verschillende scheepstypes die de binnenwateren bevoeren, scheepsattributen en gebruiksvoorwerpen uit het dagelijks leven aan boord.
De actuele binnenvaart wordt geïllustreerd met een film die ter beschikking is gesteld door de Vlaamse vzw Promotie Binnenvaart Vlaanderen. Spectaculair is de in de open ruimte opgehangen 'vlieger', een authentieke bijboot die vooral werd gebruikt door grote rijnkasten en allerhande schepen die over Zeeland voeren.
Op de vensters werden grote fotoprints aangebracht met oude beelden van de scheepswerf, wat de voorbijganger ertoe moet aanzetten het museum te bezoeken.
Ook het oorspronkelijke museum in de meesterwoning Van Damme werd opnieuw ingericht. De vrijwilligers van de vzw Scheepvaartmuseum Baasrode hebben zich tot op het laatste ogenblik uit de naad gewerkt om een totaal nieuwe opstelling te realiseren. Bij de museumcollectie hoort een brochure van 48 bladzijden, gerealiseerd door het provinciebestuur met als auteurs Jozef Dauwe, Jan Annemans, Jan Dedroog en Anthony Demey . Daarin worden, zaal per zaal, de collectiestukken beschreven en vele daarvan ook geïllustreerd. De tekst wordt afgewisseld door kaderstukken over de binnenvaart en de 'Baquet de Charleroi'. Ook twee getuigenissen van oude schippers zijn erin opgenomen, evenals een lijst van scheepstermen. De brochure 'Van botter tot eurotanker. Facetten van de binnenvaart' is ter plaatse te koop voor 5 euro.
Het nieuwe, uitgebreide museum en de tentoonstelling zijn te bezoeken:
elke zaterdag van 14 tot 18 uur. Van april tot en met oktober ook op zondag. Groepen zijn dagelijks welkom na afspraak.
De tentoonstelling en de brochure werden mogelijk gemaakt door een bijdrage uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling, de Vlaamse Gemeenschap, het Nederlands ministerie van Economische Zaken en de provincies Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en Zeeland.
binding met Rupelmonde
De provincie Oost-Vlaanderen beschouwt het Scheepvaartmuseum Baasrode en de CNR-site te Rupelmonde zowat als haar twee lokale uithangborden op het vlak van het varend erfgoed in het Scheldebekken. Baasrode kruipt - na 15 jaar miserie - momenteel uit een diep dal en is goed op weg zich te herpakken. Het museum zelf plus de modelbouwclub worden gerund door vrijwilligers, maar de provincie heeft zich er nu achter gezet om het geheel van de site fel op te waarderen en verder uit te bouwen.
Ze beschikken daarnaast over twee droogdokken, beide inmiddels afgesloten van de rivier. Voor het kleine dok (waar goed een jaar geleden een oude spits werd opgesteld, helemaal over de Scheldedijk heen gehesen) blijft dat zo. Het grote zou op termijn opnieuw worden opengemaakt om er klassieke schepen te kunnen opvangen voor controle, nazicht en onderhoud.
Daarnaast moet de oude scheepswerf nog worden heringericht, een atelier waar kleine bootjes lagen opgeslagen, kreeg inmiddels al een nieuw dak. Er is nog wel werk aan de winkel. Ook de twee monumentenwachters voor varend erfgoed, zopas aangeworven door de Vlaamse Gemeenschap en thans in opleiding, krijgen hier hun vaste stek. Zo bekeek Werner Van de Walle, woordvoerder van de CNR-site Rupelmonde het.
"Het is in Baasrode dus een heel andere situatie dan in Rupelmonde, waar we weliswaar geen droogdok hebben, maar wel een scheepshelling, die nu toch al een drietal jaren goede diensten heeft bewezen. En waar we bovendien beschikken over een vrij stevig geoutilleerde werfloods, die ze ons benijden tot in Nederland toe. Dat was trouwens de reden waarom Tolerant vier jaar geleden, toen diende beslist waar ergens D’n Bruinen zou worden gerestaureerd, Rupelmonde verkoos boven Baasrode. Hier kon de vereniging meteen aan de slag. En we hebben er, in alle eerlijkheid, nog geen moment spijt van gehad. Echt aan schepen werken, is dan weer voor Baasrode nog, hopelijk niet al te verre, toekomstmuziek."
Maar feit is dat er tussen Rupelmonde en Baasrode bindingen zijn. Om te beginnen zijn, ongeveer sinds het jaar 2000, geleidelijk aan goede verhoudingen gegroeid tussen de paar tientallen nautische behoudsorganisaties die Vlaanderen rijk is. Bovendien trekken die van Rupelmonde vanuit de vereniging Tolerant, al jarenlang in september met één of meer schepen naar de Scheldefeesten, die hun ciollega’s uit Baasrode elk jaar weer organiseren. Ook vragen om informatie die ze bijvoorbeeld in Rupelmonde niet aankunnen, worden vaak doorverwezen naar het Museum, dat over een vrij goed uitgeruste documentatie beschikt.
Van de Walle: "Wij werken aan hetzelfde, maar op dit vlak heeft Rupelmonde dan weer een hele achterstand goed te maken. Baasrode is vooral sterk gespecialiseerd in de binnenvaart, bij CNR in Rupelmonde gaat het veeleer om houten scheepsbouw. Tot slot zitten we geregeld samen wanneer het erop aankomt bv. Europese subsidies aan te trekken voor het verder uitwerken van onze respectievelijke projecten en bovendien werken enkele vrijwilligers uit Baasrode mee aan de boten in Rupelmonde."
Scheepvaartmuseum Baasrode vzw, Sint-Ursmarusstraat 137, 9200 Baasrode
tel. 32 (0)52 33 34 26, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. (Rolf Duchamps)