Congres 10 jaar rattenvangst in Vlaanderen: ratten in de rats
De Vlaamse Overheid bestrijdt drie soorten ratten: de muskusrat, de bruine rat en de beverrat.
Dat is nodig omdat die dieren veel vraatschade veroorzaken en graafschade aan oevers en dijken. Ze knagen aan bedrading en isolatiemateriaal en dragen ziekteverwekkers over. Bovendien zijn ze sluw, planten ze zich snel voort en kunnen ze zich over een grote afstand verspreiden.
Als beheerder van een groot aantal waterlopen, concentreerde de VMM zich aanvankelijk vooral op de muskusrat die een echt waterdier is. Ze leven aan beken, rivieren en poelen en richten er veel schade aan. In 2000, bij het begin van haar opdracht, ving de VMM meer dan 40.000 muskusratten. Dat aantal verminderde jaarlijks en beperkte zich vorig jaar tot een kleine 4.000 exemplaren. Vooral de grensstreken blijven een pijnpunt. Waakzaamheid blijft hoe dan ook geboden omdat muskusratten zich snel voortplanten. Twee tot drie keer per jaar maken ze een nest en dat kan tot 15 jongen tellen. Vroege jongen kweken hetzelfde jaar al opnieuw.
Mie Van den Kerchove, woordvoerster van de Vlaamse Milieu Maatschappij: "Bij de bestrijding van de muskusrat doet de VMM er alles aan om een lange pijnlijke dood te vermijden. Daarom wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van gecertificeerde klemmen. Die garanderen een snelle bewusteloosheid en gevoelloosheid. Dat is ook wat een Europese ontwerprichtlijn voorschrijft. Om nevenvangsten van andere dieren zoals marterachtigen en watervogels te vermijden, worden de klemmen bij voorkeur onder het wateroppervlak geplaatst."
Dankzij de opgebouwde vakkennis van de bestrijders is gif als bestrijdingsmiddel voor muskusratten overbodig geworden.
De beverrat is de goliath onder de ratten. Ze meet van kop tot staart meer dan 1 meter en kan tot 10 kg wegen. Het dier wordt in het Waasland eigenlijk niet aangetroffen. In 2003 ving de VMM een kleine 300 beverratten. Vorig jaar liep het aantal terug tot 22. Dit wijst erop dat ook de populatie van de beverrat nagenoeg onder controle is.
de bruine rat
Maar de bruine rat is een ander verhaal. Men vindt ze zowat overal: in woningen, schuren, velden, waterlopen, rioleringen,... Ze kan zich meesterlijk verstoppen. Bij overstromingen of grote graaf- en bouwwerken komen ze soms in grote hoeveelheden tevoorschijn om een nieuwe schuilplaats te zoeken. De bruine rat is sluw en laat zich niet gemakkelijk vangen. En ze plant zich uiterst snel voort: tot vijfmaal per jaar en gemiddeld 10 jongen per nest. Het is dan ook onbegonnen werk om de bruine rat uit te roeien. De bestrijding is er vooral op gericht de knaagschade te beperken. De VMM vangt regelmatig bruine ratten langs waterlopen waarvoor het Gewest bevoegd is.
"De VMM heeft steeds kunnen rekenen op een goede samenwerking met andere waterloopbeheerders: collega’s van het gewest, de provincies en de gemeenten", aldus Mie Van den Kerchove, "En aangezien ratten zich niet aan grenzen houden, moet Vlaanderen goede afspraken met de buren uit Wallonië, Frankrijk en Nederland bestendigen en intensifiëren."
Afhankelijk van de soort kan een rat 10 tot 75 kilometer migreren. Vandaar ook dat grenszones zo gevoelig zijn. Maar de grote uitdaging bestaat erin de bruine rat onder controle te krijgen. Vanaf dit jaar zal de VMM in samenwerking met het Agentschap Wegen en Verkeer nu ook de bruine ratten langs de gewestwegen gaan bestrijden. Beide agentschappen ondertekenden die overeenkomst op het congres.
Tot slot wijst de VMM erop dat ook de bevolking kan helpen. Plaatsen waar voedsel te vinden is, kunnen beter afgeschermd worden en afval wordt best geborgen in goed sluitbare afvalemmers. Wie last heeft van ratten op zijn eigendom, moet ze bestrijden. Het gemeentebestuur kan hierover informatie geven.
De VMM kreeg de rattenbestrijding in 1999 in eigen beheer. Voorheen werd in de rattenbestrijding zo goed als geen vooruitgang geboekt. Dat komt omdat de pelsen van de ratten veel geld waard zijn. Uitroeiing was nefast voor de inkomsten van de rattenvangers. Tot de jaren ’80 exporteerde België jaarlijks 120.000 pelsen. Bont gemaakt van rattenpelsen heet 'bisambont'. Een jas kost al gauw 3.500 euro.(Rolf Duchamps)