Cultuurboom 2008 een terechte onderscheiding voor Vlinders & C°
Het is ondertussen ook al meer dan 25 jaar geleden dat Ronny Aelbrecht met de poppenkast Toepeneus uitpakte. Dat was op 11 september 1983. Ronny was toen onderwijzer aan de Centrumschool waar hij ook al zijn lagere school volgde. Op die school vond hij de weg naar de poppenkast die toen ook door een collega van hem, Andre Van Remortel, met succes op school werd bediend.
Het waren drie Beverse onderwijzers die al in juli 1983 met de oprichting van de poppenkast rondliepen: Ronny Aelbrecht, Jan Braem en Kris Van Goethem. Zij brachten optredens die vooral steunden op improvisatie in een kast waarin ze werkten met handpoppen. Toen reeds viel op dat meester Aelbrecht een bijzondere was. Hij stak veel creativiteit in zijn Toepeneus en wanneer ze optraden voor de kinderen bleek dat ze gek waren van ‘Toepeneus’. Het duurde dan ook niet lang of voor een groot stuk van Beveren, werd die naam een begrip.
In 1991 werd met ‘Papiersnippels’ een eerste stap gezet naar een semi-professionele profilering. Dat stuk is ook altijd de topper gebleven van Toepeneus want ze hebben dat maar liefst 183 keer gespeeld. En we zijn er zeker van dat de jeugd uit die tijd ‘Papiersnippels’ nog zal herinneren, net als 'Madammeke Stoof' trouwens. Dat was ook een bestseller want het werd 161 keer gespeeld.
De inbreng van regisseur Carl Eyckmans was groot. In 1987 had hij een acteursnominatie bekomen in de het 'Ravijtstornooi' en schreef toen ook samen met Rudi Delhem ‘Playback’ en dat werd gebracht in het professionele Fakkeltheater van Antwerpen. Toen hij in 1988 bij Toepeneus raad kwam geven regisseerde hij ook een stuk in de Antwerpse Stadsschouwburg. Voor Toepeneus schreef en regisseerde hij 'Roos is Roos' dat 60 keer werd gespeeld. En daarna, in 1989, kwam ‘Klinkernietis’ er aan en dat moest de Beverse ‘poppenkast’ 59 keer brengen.
Er verscheen zelfs een boek ‘Toepeneus’ over die twee avonturen, verteld door Carl Eyckmans en geïllustreerd door de Prijs van Rome winnaar Alfons Van Meirvenne uit Haasdonk. En Ronny Aelbrecht dan? Hij wist nu precies waar het om ging en door op de weg van het professionele te komen, werd het woord poppenkast weggeveegd en verscheen de naam 'Poppen-en Figurentheater'.
Door het harde werk van Ronny Aelbrecht én zijn grenzeloze creativiteit, begon de onderwijzer aan de weg van het succes. Maar onderwijzer zijn en figurentheater maken op hoog niveau, ging moeilijk, samen en hij besloot in 1992 de Centrumschool te verlaten en nog enkele alle inzet wijden aan Toepeneus dat in 1994 volledig autonoom werkte, zonder enige vorm van subsidie. Enkel de toelage van de plaatselijke cultuurraad of een 20.000 frank kwam er in kas.
Al gauw bleek hoe groot de beroepsijver was van Ronny Aelbrecht en zijn team en ze konden twee speelstukken echt professioneel brengen. Dat was voor de kleuters ‘Valentino’ en voor de kinderen van 6 tot 12 jaar ‘Een bos vol spoken’ dat 82 keer moest gespeeld worden. Het theater wilde de basis verbreden en op die manier speelmogelijkheden en activiteiten verruimen. Er werd de hulp bijgehaald van dramadocente Tine Melens. We schreven 1995.
De eerste realisaties werden dans en figurentheaterstuk voor kleuters waarin deze interactief meededen en er kwam ook een stuk voor senioren en familie. En dat was de nieuwe start want op 29 november 1995 werd in Kruibeke Toepeneus begraven en kwam 'Vlinders & C°' binnen gestapt.
De pioniers waren tot dan toe naast Ronny Aelbrecht en de onderwijzers Jan Braem en Kris Van Goethem ook Karel Bosman die nog steeds onderwijzer is in de Centrumschool, Bert Mariman, An Van Daele, Marijke De Graef en Greet Bosman. Toepeneus speelde tussen het eigen Beveren (109 keer) en Zagreb in Kroatië..
Het nieuwe hoofdstuk
Om nu alles neer te schrijven wat Vlinders & C° gedurende al de jaren sedert 1995 presteerde, is voor deze Waaskrant te veel. De cultuurlaureaat 2008, ontwikkelde talrijke producties van hoog niveau. Daarvoor kreeg hij grote erkenning.
Het figurentheater ontving dan ook zowel op nationaal als op internationaal vlak verschillende waardevolle onderscheidingen zoals de "Golden Star, eerste prijs kinderjury op het Mednarodni Lutkovni Festival in Maribor, Slovenië in 1997, winnaar van de speciale juryprijs op het 3e internationale poppenfestival van Praag in Tsjechië in 1999 en 2001, en verder nog deelname aan verschillende andere internationale festivals in Polen, Rusland, Litouwen, Estland, Oekraïne enz...
Zelfs buiten Europa werd Vlinders & C° met waardevolle prijzen onderscheiden, zoals de Gouden Moubarak Award in de Iranese hoofdstad Teheran. Ook in Hong Kong en Sjanghai werd er opgetreden. Daardoor zorgde hij voor een grote uitstraling van het Bevers cultureel leven tot ver buiten de eigen gemeentegrenzen
Ondanks het nationaal en internationaal niveau waarop de laureaat presteert, blijft de binding met het plaatselijk cultureel leven en met de gemeente Beveren steeds prominent aanwezig. Dit uit zich in de nauwe samenwerking met de verschillende plaatselijke geledingen van het culturele leven, onder andere via een intense samenwerking met cultuurcentrum Ter Vesten.
Door al deze activiteiten en initiatieven draagt het figurentheater Vlinders & C° onmiskenbaar bij tot de cultureel - artistieke uitstraling van onze gemeente. Dat de de Cultuurboom 2008 naar het figurentheater Vlinders & C°, ging was terecht.
Ronny Aelbrecht sprak namens Vlinders & C° het dankwoord uit. Typisch in zijn stijl zei hij: "Toen ik nog klein was leerde men mij in de elementaire beleefdheid, dat je bij dank u altijd met twee woorden moet spreken. Vermits dit ‘met twee woorden’ gezegde in onze Vlaamse taal een dubbele betekenis heeft heb ik me even taalkundig over ‘cultuurboom’ gebogen. Volgens de wijze heer Van Dale, en ik spreek hier niet over de directeur van CC Ter Vesten zonder daarom Rik zijn wijsheid in twijfel te trekken, is cultuur het geheel van geestelijke verworvenheden van een land, volk, beschaving. En een boom een gewas met (één) houtige stam die zich pas op enige hoogte boven de grond vertakt. Helaas stond er niet bij dat dit gewas zich via zijn wortels of roots op een vaste stek in zijn grond neerpoot."
Aelbrecht zei trots te zijn de 11de Cultuurboom te mogen ontvangen omdat deze hoogste culturele erkenning het ganse werk als theater, van inzichtloos poppenkastje in 1983 tot modern internationaal ge- en erkend figurentheater anno 2009 in de verf zet. "Wij zijn ook fier dat de geheime jury deze evolutie en ons werk als cultureel ambassadeur van Beveren, in die mate apprecieert dat zij ons deze onderscheiding toekent."
Maar Ronny had ook enkele ontgoochelingen waar hij niet natst kon kijken. Hij vocht en vecht nog steeds tegen, zoals hij zo tekenend zegt, tegen '3 Vlaamse cultuurbierkaaien' en dat zijn de erkenning, het reizen en een vaste stek hebben.
Over die erkenning wou Aelbrecht wel kwijt: "Ondanks onze 3600 voorstellingen in binnen- en buitenland ondanks het feit dat we jaarlijks in diverse culturele centra spelen met modern fris multimedia figurentheater, blijkt en blijft het onmogelijk om nog maar enige vorm van projectsubsidie te verkrijgen laat staan gestructureerde. Allicht heeft dit te maken met onze vorm van theater die voornamelijk naar een jong publiek is en daardoor vaak meewarig en stiefmoederlijk behandeld wordt en onderaan de cultuurladder bengelt. De respectloze wijze waarop theater en kindertheater in het bijzonder behandeld worden door zijn Vlaamse overheid en zijn wispelturige minister siert Vlaanderen zeker niet."
Hij kan dat best vergelijken met diverse andere landen waar men poppen- en figurentheaters op handen draagt en erkent op het hoogste artistiek vlak. Op artistiek vlak voelt hij zich nog gelukkig dat hij van Beveren is waar het cultuurbeleid nog de nodige armslag en vrijheid geeft onder de vorm van een officieel samenwerkingsverband met cultureel centrum Ter Vesten.
"Deze samenwerking heeft onze groei de laatste jaren alleen positief gestimuleerd en geholpen", aldus Ronny Aelbrecht. Wat de reizen betreft is Ronny niet te spreken over ons land. Als ze naar buitenlandse festivals willen worden hotels, catering, binnenlands vervoer en soms de voorstelling betaald. Maar bijna nooit de externe verplaatsingskost omdat immers de meeste artiesten door hun land hierin financieel ondersteund worden In België niet. Daardoor moeten belangrijke festivals afgezegd worden.
Maar bij het in ontvangst nemen van de Cultuurboom overheerst nu toch de grote vreugde. Ronny Aelbrecht besloot: "Dank u wel aan de gemeente Beveren, zijn cultuurbeleid, zijn cultuurraad, zijn cultureel centrum, en de top secret jury van de cultuurboom die ons deze eer bewijzen. Tenslotte dank aan alle vrienden, sympathisanten, theaterliefhebbers, kinderen klein en groot met 1 woord ons publiek want daarvoor doen we het allemaal. Dank u." (Rolf Duchamps)